Bloggebloggeblogge

No er det jaggu på tide å få lagt ut eit innlegg igjen, med litt oppdateringar om korleis stoda er i Nkhotakota. Her har hot season (den varmaste årstida, med temperaturar opp mot 40 grader) så smått begynt å bli utfordra av regntida, men det er framleis ikkje veldig overbevisande forsøk. Rett nok har vi hatt nokre kraftige regnskyll, og heftig tordenvêr, men det er framleis ganske så varmt, og sola skin stort sett kvar dag frå tilnærma skyfri himmel. Men takka vere det vatnet som har komme frå himmelen, er det i ferd med å bli mykje grønnare, og likne meir på det landet vi kom til i januar for over ti månader sidan. For ikkje å snakke om at det er mykje mindre støv i lufta, og no kan vi igjen sjå Mosambik på andre breidda av Malawisjøen.

Elles går no dagane som dei har gjort, med jobb, matlaging, lesing, krangling med internett, filmar på det flotte heimekinoanlegget, og litt for hyppige turar til Lilongwe. Denne veka får eg hugse korleis det er å vere fotgjengar, ettersom ein bil er på tur med Thomas (som verkeleg har fått det travelt i det siste når alt ser ut til å ordne seg på ein gong; les meir om det på bloggen til Thomas og Cecilie, som eg ikkje får til å lenke til, fordi internett alltid er i det vanskelige hjørnet om dagen), og den andre er på verkstad. Det kjennast skummelt og vanskelig å skulle komme seg rundt utan bil, for ikkje snakke om varmt og med fare for å ankomme jobb som ei drukna katte, men eigentleg er det ganske fint. Det er godt å gå litt, og dessutan er sykkeltaxi eit strålande framkomstmiddel.

På jobb er vi i ferd med å nærme oss årsslutt, årsmøte og årsrapportar, så her gjerast det opp status over litt av kvart. Noko av det vi heldigvis endelig har fått starta opp, er eit prosjekt eg har jobba med sidan mars: musikkskule på kultursenteret! Det er utrolig tilfredsstillande å sjå faktiske resultat av noko av det eg har jobba med her nede. Ting tar tid, og er usedvanleg tungvint, men det er godt å få stadfesta at det hjelper å ikkje gi opp.

Ei veke kvar månad skal tre unge, norske musikarar komme til Nkhotakota og undervise elevar. Dei held til vanleg til i Lilongwe, der dei er på utveksling med Musikk og Ungdom og Music Crossroads Malawi, finansiert av Fredskorpset sitt Ung-program. No er dei her for andre gang, og vi har stor tru på at dette kjem til å bli veldig bra. Neste gang dei kjem vil vi til og med ha eigne instrument som dei kan bruke i undervisninga, og som elevane kan øve på mellom besøka. I alle fall om vi klarer å få dei frigitt frå flyplassen i Lilongwe, men med hjelp frå velvillig innstilte tilsette på den norske ambassaden, har eg trua. Og etter to og ein halv månad for å få alt i orden med bestillinga, og nesten 50 e-postar fram og tilbake, er det uaktuelt å gi seg no. Oppdatering kjem, seinast når instrumenta er på plass. Håpar alle har ei strålande adventstid så lenge!

Dyra i Afrika

 I Afrika er det mange dyr. Då eg var ein snartur i Europa i september fekk eg mange spørsmål om det. Er det farleg å gå aleine ute? Kan det komme store rovdyr å ete deg? Kva med giftige slangar og andre skumle ting? Går her elefantar i gatene? Ok, kanskje ikkje det siste, men litt i den gata var det. Og det forstår eg godt, det er vanskeleg å få noko anna inntrykk når det du får vite om Afrika i Norge anten er fattigdom og uro på Dagsrevyen, eller naturprogram som viser alle dei eksotiske og rare dyra her som vi ikkje har heime.

Som eg nemnte i posten ”Safari”, er det ikkje heilt sånn her. No har eg vore her i ni månader, og har sett mange dyr. Vel å merke når det gjeld talet på dei, ikkje ulike artar. Utanom ein fantastisk safari i South Luangwa, der vi såg alle dei spennande og flotte dyra vi kjenner frå tv, har eg ikkje sett nokre dyr som du berre finn i Afrika (vel å merke om du ekskluderer insekt, der er det mykje rart å ta av!). Det mest eksotiske er bavianar og vervet-apar (ikkje veldig eksotisk altså), og ein slange.

Det eg derimot ser enormt mykje av, er to artar: høner og geiter. Overalt er det høner, kyllingar og hanar, sistnemnte som gjerne insisterar på at no må det no vere morgon snart, klokka halv tre på natta. Hønemor med småungar spring rundt overalt med kyllingane sine og lærer dei kor det er mat å finne, gjerne i bosshaugar eller inne i hagen hos dei tre hundane mine – som gjerne fører til ein brå slutt på læringskurva. Når du går rundt i Nkhotakota spring det stadig høner mellom beina på deg, og lyden av rasling i tørt lauv har eg lært betyr høne på matjakt. Nokre gongar kjem dei inn i hus og inn på kontoret, både av eigen maskin og i nevane på folk som vil selje dei. Sjølvsagt levande.

For det er nemlig alltid nokon som eig hønene. Korleis dei held styr på kven som eig kva, er for meg ei gåte. Men dei har visst ein slags oversikt. Og ofte vil folk tene pengar på å selje hønene. Når du køyrer bil kjem du deg heller ikkje unna. Då står folk i vegkanten og viftar med høner som flaksar, i forsøk på å selje til forbipasserande sjåførar. Folk med fleire høner knyt dei gjerne fast i sykkelstyret for å frakte dei til kundane, ca tjue levande høner på eitt sykkelstyre er eit heilt vanleg syn. Hønene bidreg også til at bilturen gjerne kan fortone seg som eit banalt dataspel, der dei skvett ut i vegen rett framfor bilen, og spring hit og dit, flaksande, som – nettopp – høns.

I vegen likar også geitene å ferdast. Geitene likar å ferdast akkurat der dei vil. Som ungdomsgjengar i LA ruslar dei rundt i grupper, og ignorerer glatt alle forsøk på å stenge dei ute med gjerder og liknande. Når ei geit har funne vegen inn til eit interessant matfat, brekar dei høgt, for å tilkalle seg resten av gjengen. Alle forsøk på å jage dei vekk blir møtt med tomme blikk og ignorering, mens dei held fram med tygginga. Eg har aldri sett ei tynn geit i Malawi. Det seier litt, for både hundar, kyr og mange folk ser openbert ut som dei ikkje får nok mat. Det får dei ofte ikkje heller. Geitene, derimot, finn seg alltid nok mat. Gjerne i åkrane der folk prøver å dyrke mat til seg og familien, eller få nok til å selje sånn at dei kan tene ein liten slant. Og dei går over vegen når du kjem køyrande. Sakte, medan bilen nærmar seg, lurer dei på om du ikkje har tenkt å stoppe snart. Eller dei kjem, som hønene, byksande ut rett framfor bilen. Eigentleg er det eit under at vi ikkje har treft noko levande med ein av bilane vår enno.

Trøysta i møtet med geitene er at det likevel er folka som ler sist og best (trur eg). Dei fleste geitene endar livet i møtet med ei øks, etter eit høveleg opphald på bagasjebrettet til ein sykkel. Deretter blir dei servert i heimar og restaurantar, under namnet ”beef”. Det same gjeld hønene: eg har aldri ete så mykje egg og kylling (høne?) som eg har gjort desse månadane. Når eg kjem at til Norge blir det biff. Av ku.

Innlegg igjen!

No er det skrekkelig lenge sidan eg har blogga. Det er litt dumt, fordi det kan hende de som les bloggen min har blitt leie av å vente, og kanskje gitt opp. I alle fall blitt litt irriterte etter å ha sjekka ørten gongar, og det framleis ikkje er noko nytt å lese. Sorry! De veit korleis det er: i juni var ting litt tunge og vanskelege på jobb og generelt, og blogging er ofte eit overskotsprosjekt. Så fekk eg besøk og var på ferie nesten heile juli, og storkosa meg. Tilbake på jobb etter å ha sett familien på eit fly – utan meg – var det litt tungt igjen ei vekes tid, og så var det plutselig mykje å gjere. Når eg endelig tenkte at ”no må eg blogge litt igjen!”, var det gått så lang tid at eg ikkje heilt visste kor eg skulle starte, og så drog eg ein tur til Europa i bryllaup og anna stas. Og sånn går no dagane.

No er vi i slutten av oktober, eg har reist både hit og dit sidan sist, hatt mykje besøk, vore heime i Florø og Bergen ein snartur (!), fått gjort litt meir på jobb, flytta inn i nytt hus og fått to nye hundar. Eg har mista trua på at det går an å drive utviklingsarbeid som faktisk bidrar positivt, og fått den (delvis) tilbake. I hovudstaden har president Joyce Banda sparka heile regjeringa på grunn av avdekking av omfattande korrupsjon i eit forsøk på å blidgjere donorar, for ei veke etter å innsette ny regjering med stort sett dei same medlemmane. Førre helg var vi i bryllaup i Blantyre, der brudeparet fekk kasta pengar på seg i tre timar medan det vart spilt musikk på full guffe frå ein øydelagt høgtalar, og det var det. Neida, det var eigentleg veldig hyggelig. Eg har blitt husmor og lagar eigen yoghurt, bakar brød og lagar både lunsj og middag nesten kvar dag. Riktignok gjer eg framleis ikkje noko anna husarbeid eller vaskar opp, det med hushjelp kan det bli vanskeleg å venne seg av med til neste år.

Planen var no å laste opp ein del bilete frå det som har skjedd sidan sist, sånn at de kan få sjå litt meir av kva eg har vore med på. Men internett har bestemt seg for å bruke fem minutt på å laste inn framsida på ei nettavis i dag, så eg tør ikkje ein gong å prøve å starte å laste dei opp. Eg lovar å gjere det snart!

To skritt fram og tre tilbake

Det er ikkje alltid like lett å vere maks motivert for jobben. Dette gjeld sjølvsagt for (nesten) alle som har ein jobb, og er på ingen måte uventa. Noko som gjer det litt ekstra slitsamt er derimot kombinasjonen med å samstundes skulle leve i eit framand, nytt land, der dei fleste ting ikkje fungerer som dei skal, og på langt nær slik vi er vande til. Ikkje minst gjeld dette på jobb.

Gjennom førebuingskurset med Fredskorpset i Sør-Afrika, rett før vi reiste hit, vart vi (sjølvsagt) førebudd. På at det kom til å bli vanskeleg å oppnå alle resultata vi ønskjer, og at det kan vere krevjande å jobbe i ein svært annleis kultur. Dette har eg og – intellektuelt – vore klar over sidan før eg søkte jobben. Dessverre er ikkje slik kunnskap eit hinder for at det blir nettopp slik ein har forventa.

Ein av tinga eg har jobba mykje med sidan eg kom hit er å utvikle restauranten vi driv på kultursenteret. Både service, økonomistyring, meny og personalhandtering har vore tema, og i slutten av april var det deilig å konstatere at alt dette såg ut til å vere på rett veg. Det har tatt lang tid og kravd mykje jobb, og det har på ingen måte vore samanliknbart med korleis same type jobb hadde vore i Norge. Noko som sjølvsagt har vore frustrerande i seg sjølv, men forventninga om at slik kom det til å bli har gjort det lettare.

Når eg då kjem tilbake etter tre veker med deilig ferie og finn at all framgangen ser ut til å ha forsvunne medan eg var borte, er det verre. Og ikkje berre den framgangen som har komme sidan eg kom hit; deler av drifta ser til og med ut til å ha blitt dårligare enn utgangspunktet. Då er det vanskeleg å halde motivasjonen på topp.

Heldigvis går slike ting i bølgjer, og heldigvis er eg generelt svært optimistisk av meg. No trur eg motivasjonen er på veg opp att, og eg trur vi kan snu ting rundt slik at det går rett veg igjen. Og sjølv om kunnskap om at ting vil bli vanskeleg ikkje hindrar det i å faktisk bli vanskelig, er det ei trøyst når alt ser litt svart ut. Det gjer det lettare for meg å gjere det eg alltid prøver på, nemlig å overbevise meg sjølv om at det kjem til å ordne seg.

Her på den sørlege halvkula er det vinter no, og det er blitt kaldare i veret. Og litt verre enn det var for tre månadar sidan at det berre er kaldt vatn i dusjen. Likevel er det ikkje så verst å bo i Malawi. Innimellom blir det litt mykje på ein gong, men noko av poenget med dette året var jo å utfordre meg sjølv. Og stort sett er livet ganske fint. Trass alt er klimaet no veldig behagelig, det er sol kvar dag, og eg har gode vennar å tilbringe fritida med. I juli får eg besøk og skal ha ferie igjen, i det heile er det mykje å gle seg over. Og sjølv om jobben kan vere krevjande, klarar eg ikkje heilt å miste troa på at det likevel er mogleg å få til positive endringar. Så får eg heller gjere opp status når året er slutt.

Into the wild(s)

Her kjem andre oppdatering i serien ”Ei feriehistorie: Pia og Eva på tur i Afrika”. I Første del, som Pia skreiv på bursdagen sin – gratulerer med overstått! (eg huska det på sjølve dagen og, altså) – var det litt klaging over mangelen på eksotiske dyr i Afrika. Etter å ha budd her over tre månadar sjølv utan å a sett noko meir eksotisk enn bavian (igjen med unntak av insekt), var eg ikkje overraska, men også veldig klar for safari. Som sagt så gjort.

I Malawi finst ein flyplass som er i bruk, i alle fall for alle praktiske formål. Det betyr at alternativa for å komme seg rundt er (mini)buss, haiking eller eigen bil. I den føretrekte rekkefølgja. Vi reiser sjølvsagt med eigen bil, og godt er det. Om vi skulle basert oss på kollektivtransport hadde vi kanskje klart å få dekka ein tredel av det vi får til no. Kanskje. Dessutan hadde det ikkje vore ein ferie eg hadde fått Pia med på, eller for så vidt meg sjølv. Med eigen bil har vi sidan sist, som sagt, vore på safari, der Pia (og eg) endelig har fått sjå eksotiske og ville dyr:

Første møte var å bli heldt vakne av rautande flodhestar når vi skulle sove første natt i telt. Sidan vi riktig nok ikkje såg dei, såg vi oss nøydde til å dra på elvebåtsafari. Etter ei stund med venting der fire menn fånyttes prøvde å få liv i motoren på denne båten:

måtte vi dessverre bytte til denne:

Så bar det avstad oppover (eller nedover? Litt pinleg å ikkje vere heilt sikker på den detaljen…) elva, for å endeleg få sett ville dyr. Vi tok igjen på flodhestane, og vekte dei der dei låg og slumra i vassflata. Deretter såg vi minst tre ulike eksotiske fugleartar. Landskapet var veldig pent, men ganske fritt for dyr. Kaldt var det og. Lenge trudde vi at det næraste vi skulle komme å sjå elefantar var ein mørk flekk som likna veldig på buskene rundt, men som guiden vår insisterte på at var ein elefant. Heldigvis fikk vi ein mykje betre kikk på veg tilbake:

Alt i alt var det ei kald oppleving, litt eksotisk, men ikkje fryktelig imponerande. Stakkars Pia må nøye seg med dette, eg skal på ny safari i Zambia i juli, som visstnok er mykje betre. Pia er veldig nøgd med at vi ikkje kom nærmare dei eksotiske dyra, sjølv om eg mistenker at ho hadde blitt imponert om vi hadde sett ei løve. - Elefantar hadde vi på Tøyen, som ho så blasert formulerte det.

Etter to dagar køyring, der vegen opptil fleire gongar prøvde å ta livet av både bilen og oss (sports-bh er det einaste riktige for biltur i Mosambik), er vi no framme i Vilanculo. Vi kom fram på min bursdag, og fikk creme caramel med lys på i restauranten på hotellet!

Her er det veldig fint. I skrivande stund sit vi i baren ved bassenget med kvar vår mango daquiri. Tidlegare i dag har vi vore på stranda, og i morgon skal vi dykke. I det Indiske hav. På korallrev, med mange fargar, fiskar og til og med rokker!

Vi er no nemlig sertifiserte dykkarar, rakk akkurat å ordne det før vi begge blei 30.

Azungu på tur

Einkvar seriøs bloggar med respekt for seg sjølv tek inn innlegg frå ein gjestebloggar i ny og ne, så når eg får besøk frå Norge av sjølvaste Pia, er det klart at de må få lese hennar observasjonar frå den første halvanna veka i Malawi:

Jeg skulle gjerne lagt ut i det store og breie om hvordan Afrika har overraskelser og nye perspektiver bak hver stein. Men for å være ærlig, er Afrika akkurat som man skulle tro. Varmt, litt skittent, med mye trivelige folk uten begrep om tid, og du vil egentlig ikke bli overraska av det som ligger bak den steinen. Den største overraskelsen er at jeg ikke har sett noen dyr, bortsett fra husdyr, da. På TV kryr det jo med eksotiske dyr i Afrika. Det kan synes å være en PR-jippo. Til gjengjeld finnes det innsekter på størrelse med dyr, men det er liksom ikke de samme. Nå kan det jo være jeg finner dyr når vi skal på safari – i så fall skal jeg korrigere inntrykket. Jeg håperhåper at jeg ikke bare finner enda større insekter.

Etter noen dager i Lilongwe og en biltur Malawi på langs, har Eva og jeg tilbrakt en uke på et backpackerhippiested ved Malawisjøen. Mayoka Village heter det. Hippieheten framgår allerede ved ”village”. Det er egentlig en sånn campingplass med hytter som man kan leie, ikke en landsby. Riktignok hundre ganger triveligere og med betraktelig bedre vær enn på sånne campingplasser med hytter som vi har i Norge og Norden. Ja, også er stedet befolka av backpackerhippier og ikke slitne småbarnsfamilier på vei til dyreparken. Det gjør jo litt med stemninga. Og ikke minst alkoholinntaket.

Hørte det snødde hjemme..

Så, selv om det skorter på de eksotiske dyrene, begynner jeg å få oversikt over azunguene i Malawi. De (vi) er jo på sitt vis mer eksotiske her, enn dyr som i hvert fall i følge TVen hører hjemme i Afrika. I Linnés ånd har jeg delt dem inn i fire kategorier. Ikke akkurat i Linnés ånd gjør jeg dette basert på svært tynt empirisk grunnlag, og uten å vite hva jeg snakker om.

Guttapåtur reiser rundt på pappas penger med mål om å oppdage verden, oppleve nye steder og kulturer og antagelig Bli Menn. Dette gjør de best med å være i ukesvis på samme backpackerhippiested og drikke carlsberg og spille biljard.

Flinkepiker drar til Afrika for å jobbe frivillig noen måneder og derigjennom redde verden og forsøke å overbevise seg selv og andre om at de er snille og selvoppofrende. Så drar de på ferie fra frivilligheten til backpackerhippiested for å sole seg, bli usaklig fulle og høylydte og tafse på Guttapåtur.

Amerikanske fredskorpsere har også dratt til Afrika for å jobbe frivillig og redde verden. Hvorfor de gjør det er foreløpig uklart for meg. De får nesten ikke betalt, hvert fall etter azungustandard, bor i leirhytter uten vann og elektrisitet og samler planter eller røkter bier i to år. De er skrekkelig søte og ofte sultne.

Klassiske backpackere reiser enten alene eller i par, men framstår uansett som en enhet, så det er ingen grunn til å skille mellom de to framtoningene. De er bra folk så lenge de klarer å skjule en sporadisk nedlatenhet overfor folk som ikke tar to år pause (rømmer) fra livet sitt for å Reise og Oppleve.

Det framgår kanskje at det er litt intenst med en uke på en sånn ”village”. Hele opplevelsen ligner litt på en kveld på klubben på ungdomsskolen, bare over en uke. Heldigvis har Eva og jeg hatt andre ting å ta oss til mesteparten av tida. Det skal Eva fortelle litt om siden.

Nå har Eva stått opp, og vi skal spise frokost. Jeg har ikke sett noen griser her enda, men de må være annerledes enn hjemme. Jeg savner bacon.

Kunyumba

Nyumba er ordet for hus på Chichewa, som er det offisielle språket i Malawi, i tillegg til engelsk. Kunyumba betyr direkte oversett ved, til eller i huset. Når ein har helsa på t.d. ein kollega, og spurt korleis vedkommande vakna (mwadzuka bwanji?), korleis dagen har vore (mwaswera bwanji?) eller berre generelt korleis det går (muli bwanji?), alt etter situasjon og tid på dagen, spør ein gjerne korleis det går ”kunyumba”. Då lurer ein ikkje på korleis det står til med sjølve bygningen, men heller om alt står bra til heime, inkludert alle familiemedlemmar.

Sånn ser huset mitt ut, sett frå porten.

Som (relativt veldig) rik nordmann her, har eg mitt eige hus – nyumba yanga – med eigen hage. Kunyumba er det ganske greitt. Eg treng ikkje å vaske huset sjølv, eller kleda mine, til slikt har eg hushjelp. Blessings heiter ho, og stryk til og med trusene mine. I tillegg har eg vakter, som i tillegg til å opne porten når eg kjem køyrande, steller hagen, vaskar bilen og gjer anna arbeid som trengs rundt huset. Når hunden min, Joy, treng eit bad, er det felles innsats av vakt og hushjelp som sørgjer for rein, om noko fornærma, hund. Mat og slikt til Joy treng eg også berre tenke på når det er naudsynt med innkjøp, elles tek Blessings eller vaktene seg av slikt.

Joy står i ro og finn seg i å bli vaska, men det er tydelig at ho ikkje er veldig nøgd med handsaminga. Etterpå går ho bak huset og furtar ei stund, før ho gløymer heile fornærminga og kjem springande tilbake for leik eller kos.

Det negative med nyumba yanga er at standarden er så som så. Som at ingen av dørene eller vindauga passar i karmane sine, at veggane smuldrar opp, sakte, men sikkert, at dei insektnetta som ikkje er hol i gjer at vindauga ikkje kan opnast. Eller at eg og vakta mi brukte ein heil laurdags formiddag på å få hengt opp boksesekken min i stua, festa i takbjelkane, for så å oppdage at eit middels hardt slag fekk heile taket til å knake og takvifta til å svaie faretrugande. Då er det igjen fint å ha tilsette som kan ordne, sjølv om ikkje alle løysingane er like haldbare eller vakre (eg skal jo trass alt berre bu her knappe ni månadar til). Så no har eg boksesekkstativ i hagen!

Etter mykje tenking, noko prøving og ditto feiling, har eg no ei løysing  som faktisk fungerer. Og eg har starta treninga, akkurat i tide til at ferien kan sabotere.

Om huset er dårleg bygd og ikkje spesielt vakkert, har det likevel absolutt sine positive sider. Det er relativt høgt under taket og luftig (ekstra luftig når det bles, sidan nokre av vindauga ikkje kan lukkast lenger), og romsleg. Eg har stue, spisestue, gjesterom, vakt-/hushjelprom, gjestetoalett, relativt stort soverom, med eige bad, og eit bitte lite kjøkken. Då eg kom hit var her sparsamt møblert, men sakte (og noko usikkert) får eg fleire møblar. Eg har no spisebord med tilhøyrande stolar, ein komfyr som faktisk fungerer, og eit garderobeskap! Sistnemnte er fekk eg riktig nok før treet hadde tørka skikkelig, sånn at kleda eg har lagt i det både blir fuktige og luktar av tre og lakk. Men eit par dagar i hagen i solsteiken ordnar nok det problemet.

Kreative løysingar på uvante problem fører til at hagen min i det siste har sett litt ut som eit kunstprosjekt. Sjølv om eit skikkelig kunstprosjekt hadde hatt ein fotograf som faktisk klarte å få biletet skarpt. Jaja, i ettermiddag skal skapet på plass! Håpar det er tørt...

Her er fleire bilete av huset - inni og utanfor:

Stua mi. Inst i gangen er soverommet mitt.

Senga mi, for høvet ikkje oppreidd. Vanlegvis sørgjer
Blessings for at alt er strøkent. Heller ikkje på dette
biletet: den nye dyna eg har skaffa meg. Ja, eg har blitt
aklimatisert. 

Hagen min fungerer også som parkeringsplass, noko som iblant går litt hardt utover graset. Men blomsterbeda er kjempefine!

Stas med blomster i hagen - spesielt når nokon til og med sørger for å halde dei i live!

Joy!

Kvardagen

No er det fryktelig lenge sidan eg har oppdatert bloggen, og eg beklagar til dei som er trufast inne kvar dag og sjekkar. For så vidt til resten av dykk også. For dei som ikkje også følgjer bloggen til Thomasog Cecilie kan eg nemne at sidan sist har eg vore på ein liten påskeferie til Nkhata Bay og hatt besøk av ein delegasjon frå Flora vidaregåande skule. I tillegg er det som vanleg hektisk, og har ikkje heilt hatt ork til å skrive blogginnlegg.

Eg nemnte i innlegget om trafikk at det er mange ting som no verkar veldig kvardagslige, som eigentleg er ganske sære og eksotiske. Noko som er litt frustrerande, fordi eg blir usikker på ikkje berre om eg klarer å formidle korleis det er å bu her som nordmann, men også om eg no har mista litt innsikta i korleis ein nordmann vil oppfatte ulike sider av det malawiske samfunnet. Enkelte ting er openbert at de vil meine er sært, som at dei fraktar geiter tjora fast til bagasjebretta på syklane (har også – to gongar! – sett folk med dobbelseng på bagasjebrettet. Mens dei syklar!). Og det er veldig klisjéstereotypt og eksotisk og fint med alle damene som går rundt i fargerike afrikanske stoff med ein unge knytt fast på ryggen og tjue liter vatn på hovudet.

Mary, ein amerikansk Peace Corps-deltakar som har vore her i to år, og nettopp har reist heim, hadde ei god forklaring: ”That’s because this is your life now.” Og det er heilt sant. Eg hadde trudd det skulle ta lenger tid, men eg har no starta å tenke på Nkhotakota som heime, i alle fall litt. Denne kjensla vart også forsterka av å ha besøk frå Florø veka etter påske, der vi fungerte som vertskap.

Men sjølvsagt er det annleis, og sjølvsagt er det eksotisk. Cecilie har skrive ei svært god skildring, som eg kjenner meg veldig att i. Thomas har også tatt tastaturet fatt, og skrive eit strålande innlegg om fattigdom, bistand og om endring til det betre er mogleg. Les!

Meir frå meg seinare, eg har mellom anna ein kronikk på lur. Og neste veke får eg besøk frå Norge, Pia kjem! Så då blir det ferie, og heilt sikkert nokre oppdateringar frå den etter kvart.

Oppdatering

Sidan sist:

- bursdagsfest for Cecilie. Leide kultursenteret, med catering. I tillegg hadde Cecilie bakt bollar og eg sjokoladekake. Legg til nokre kasser brus og øl, PA-anlegg med ymse variantar av happy birthday + mykje dansbar afrikamusikk, så får de eit lite inntrykk av stemninga.

- fått den nye bilen vår, ein traktor av ein landcruiser (sjå bilete under).

- kjørt ny landcruiser til, rundt omkring i, og tilbake frå Lilongwe. Stas.

- fått ny vatnkokar, komfyr, boksesekk og spisebord med stolar. Alt frakta i nemnte Landcruiser, sistnemnte på taket (sjå igjen bilete under). Startar å kjenne meg som ein ekte malawier.

- planta tre på ein barneskole med The Young Women Can Do It Club, alle (inkludert trea) også frakta i (no nemnt til det keisammelege) landcruiser.

- besøkt ein gammal mann i ein landsby for å høyre korleis det var i gamle dagar

- besøkt den nye dattera til kollega Andrew. Kjempesøt!

- mange andre ting som eg ikkje gidd å fortelle om, for no må eg i eit møte.

- planlagt neste veke, som inneber enno meir reising enn denne. Men litt av det er ferie, som blir veldig stas.

Re: - prøvd å laste opp dette innlegget fleire gongar dei siste to dagane. Og no er eg i Lilongwe - igjen. Jaja, det er eit vakkert land å køyre rundt i!

Tut i tide

I går snakka eg med mi gode venninne Tove på Skype, vår første samtale sidan eg kom til Malawi. I tillegg til at det var veldig stas å snakke med ho, vart eg merksam på kor mykje av dagleglivet her eg no tar for gitt – samstundes som det eigentleg er veldig annleis enn i Norge og strengt tatt ganske eksotisk. Slike ting kan det kanskje også vere interessant å dele her på bloggen, så her kjem eit innlegg om trafikk:

Det er ikkje veldig mange bilar som køyrer rundt i Malawi, i alle fall ikkje utanfor dei store byane. Noko som ikkje betyr at det er einsamt å ferdas langs vegane. Tvert om, på ein køyretur møter du alltid høner, geiter, laushundar, ein og annan merkeleg sau, og ikkje minst mengder av syklistar og fotgjengarar. Og det mest utfordrande med å køyre sjølv er ikkje at rattet er på feil side av bilen, giring går føre seg med venstre hand, og at alle (altså ikkje mange) møtande bilar passerar på høgre side – speglvendtkøyring går det forbausande raskt å venne seg til.

Dette skulle eigentleg vere eit litt morosamt innlegg om korleis det er å køyre i ein trafikkultur der det viktigaste trafikktryggingstiltaket er å sørgje for at hornet på bilen er i god stand. Tuting er kommunikasjonsmåte nr ein i trafikken i dette landet, og heller enn å signalisere at du er ein hissig bilist som er i ferd med å miste hovudet, betyr det ganske enkelt ”pass på, her kjem eg”. Sjølvsagt kan det også bety ”kom deg til h**** vekk!”, men som oftast er det ganske vennlig og lystig tuting.

Å skulle tute på folk og dyr utan at dei har gjort noko anna enn å ferdast langs vegen tok litt tid å venne seg til, men verkar stadig meir naturleg. Enno lenger tid tok det å lære seg riktig timing på tutinga. I starten venta vi for lenge med å gje melding til vinglete syklistar om at det no var ein bil bak dei. Resultatet av slikt blir gjerne at dei ser seg over høgre skulder (hugs, her har vi venstrekøyring), korpå sykkelen skjenar utover i vegen, før dei overkompenserar når dei ser kor nært bilen er, og kanskje hamnar i grøfta – eller det blir nesten ei nestenulykke. Om du derimot tuter i tide, har dei tid til heile runddansen utan å miste kontroll.

Stort sett fungerer tutinga ganske så bra. Men at det ikkje er eit fullgodt trafikktryggingstiltak vart vi påmint i dag tidleg. Då fekk vi vite at ein nevø av ein kollega vart påkjørt og drepen i går. Rett nok av ein minibuss, som er berykta for å vere farlege for både passasjerane og alle rundt, men det kunne vore framfor vår bil at det plutselig sprang ein unge.

Eg veit ikkje meir om korleis denne ulykka hendte, men nevøen til kollegaen vår vart berre 13 år. I dag har vi vore i gravferd. Det var veldig trist, men også fint å få vere med. Vi vart påmint at trafikken tek mange fleire liv i dette landet enn talet på bilar skulle tilseie, men også at døden i Malawi er ein del av livet på ein heilt annan måte enn heime. Kanskje eg skriv meir om det seinare.

Fleire skrytebilete

Som de kanskje har lese på bloggen til Thomas og Cecilie, var vi på tur igjen i helga. Sidan eg enno ikkje har så mykje spennande å skrive om å redde verden (har ikkje heilt knekt koden enno), tenkte eg å oppdatere dykk enno litt meir på kor fint vi har det når vi ikkje jobbar eller køyrar rundt i landet for å fikse ymse praktiske ting.

Måndag var det nasjonal helligdag, så vi hadde langhelg ved laken (engelsk/norsk slang for innsjøen, har ingenting med sengetøy eller sylting å gjere. Ikkje heilt sikker på kva eg synst om ordet, men det er det vi brukar, så no er det offisielt introdusert her også.) Denne gangen gjekk turen til Senga Bay, litt lengre unna og litt fancyare enn Fish Eagle. Framleis nydelig innsjø og herlig strandliv, og i tillegg fekk vi vere med ut med båt! Det var veldig stas, og Maleri Islands var usakleg flotte. Her er nokre bilete, enjoy og misunn!

Ved den eine av dei tre Maleri-øyene har dei ei fyrlykt. Det synst eg var ganske søtt.

Folk med pengar har mange hestekrefter, folk utan har berre eiga muskelkraft.
Til gjengjeld har dei imponerande balanse.

Her er Thoms og Cecilie i bassenget på den nyopna lodgen på eine øya. Trur egentlig det er unødvendig å nemne at turen kjem til å gå tilbake hit minst ein gong.

Dette biletet er tatt frå bassengkanten. Under taket er der hengekøyer.

Veit ikkje heilt kor god kvaliteten var på dette biletet, men øyene er utruleg grønne - i alle fall no i regntida.

Litt ørnesafari fekk vi også pressa inn, plystring og små fisk var gode lokkemidlar for fiskeørna. Her må eg berre ta sjølvkritikk på at eg ikkje har med bilete av sjølve ørna, men kjem sikkert fleire høve.

Til slutt må eg nemne (som de sikkert allereie har lest på den andre bloggen), at radiatoren i den fine nye bilen sa takk for seg. Det positive er at det tok ein dag og under 1000 kr å få det fiksa! Så no har vi ein ny, fin, brukt, men veldig brukbar radiator. Og eg lærer mykje om bilar og motorar, skal sjå eg er reine mekanikaren før året er omme :)

Sånn ser radiatoren og viftene ut, utanfor motoren. Filla oppå høyrer egentlig ikkje til. Skal snart forsyne dykk med bilete av den nye radiatoren, som er festa til motoren. Stas å vere bileigar.

Bilbilbilbilbil!

Har kjøpt bil! Først denne i Lilongwe på tirsdag, deretter ein til i dag! Den andre er for tida i Cape Town, så det blir ikkje bilete før om ei veke eller to. Med det er ein diger badass tank av ein land cruiser. Sjå elles bloggen til Thomas for meir utfyllande skildringar :)

Fish Eagle Bay, baby!

Jada, eg veit eg sa at eg skal skrive oftare. Og at det no er lengre enn lengst sidan sist eg skreiv. Men er framleis hektisk her - sidan sist har eg (mellom anna):

• laga pizza her for første gang. Ikkje veldig vellykka, dels skuldast dette den skrekkelige osten, som ifølgje Josh (amerikansk fredskorpsfrivillig som vi er ein del saman med) er heilt lik den vederstyggelege spray cheese'en som dei har i USA, dels at ovnsdøra mi ikkje kan lukkast skikkelig, slik at botn aldri vart gjennomstekt. Men har blitt lova ny ovn, og har kjøpt kjevle i hovudstaden! Så dette kan berre gå framover :)

• vore i bursdagsfest til kona til sjefen, festa og dansa heile natta sidan sjefen insisterte på at vi måtte sjå soloppgangen før vi gjekk heim
• gitt beskjed til vakta mi om at det ikkje er greitt at han ikkje kjem på jobb fordi det regnar
• vore ein tur til i Lilongwe for å fornye visum. På turen dit satt vi på i ein lastebil, seks stykker satt inni førarhuset, der det er to seter. Resten satt på lasteplanet. På vegen heim brukte vi denne skjønne saken, som vi har leid for ein ikkje altfor dyr penge:

• banna og steika litt over Blogger og manglande moglegheiter til redigering (akkurat no)
• endelig fått møte snekkaren som skal ordne insektnett foran dører og vindauge i huset mitt. Han skulle eigentleg starte arbeidet for to veker sidan - no er han i gang! Veit ikkje heilt kor mykje det vil hjelpe, sidan ingen av dørene eller vindauga passar i rammene sine, og det uansett er store glipper som ein katt lett ville komme seg inn gjennom. Menmen, han er i gang! Dessutan har eg kjøpt meg stort myggnett til senga mi i Lilongwe, pluss ny pute, så no er det skikkelig luksus å sove i senga mi.
• ikkje minst: tilbrakt heile denne helga, altså to netter, på lodgen Fish Eagle Bay. På stranda, ved innsjøen. Paradis.

• leika i vatnet, spilt tennis, blitt solbrent. Kost meg ihjel.

I morgon blir det - nok ein - tur til Lilongwe. Sukk. Men skal kjøpe bil! Har endelig fått ordna med pengar, det å faktisk få pengar frå Norge til Malawi er den største utfordringa når ein skal kjøpe bil. Men takka vere Nikolai, ein annan nordmann og FKar som bor i Kasungu, er vi no fullt utrusta til å faktisk få vår heilt eigne bil! Hurra! Skal prøve å oppdatere snart, må jo legge ut skrytebilete av bilen, om ikkje anna. Klemz!

Azungu!

Å gå rundt i Nkhotakota er ikkje heilt som å gå rundt i Bergen eller Florø. Eller Oslo eller Barcelona, for den saks skuld. Spesielt dei første dagane minna det å gå frå huset til kontoret, om lag 15 minutt medium til rask gange, ikkje særleg mykje om å komme seg på jobb i Norge. Meir som å vere den nye attraksjonen i dyrehagen. Eller kanskje det er litt slik det er å vere kjendis? Skikkelig verdskjendis i ei lita norsk bygd, altså, ikkje som statsministeren i Oslo.

Reaksjonane til dei forbipasserande (eller dei som kjem springande til, som ungar i alderen 2-12) varierer veldig. Men den norske måten å forholde seg til framande om morgonen på, altså ikkje i det heile tatt, gjeld mest ikkje for nokon grupper. Dei fleste nøyer seg med å stirre. Openlyst og lenge. Nokre ser morske ut, nokre smiler eller til og med ler, dei fleste berre forvirra eller nysgjerrige. Så har du ein god del som helsar, stort sett med spørsmål om ”how are you?” eller liknande. Til dei er det veldig hyggelig å smile og svare jo, takk, berre bra, kva med deg?

Den siste gruppa kan det vere vanskeleg å vite om prøver å oppnå kontakt med deg, eller om dei berre ropar til andre eller seg sjølv? Nokre av dei prøver definitivt å få kontakt, men for andre kan det høyrast ut som eit alarmskrik – spesielt ungane. Azungu! ropar dei, så strøymer det til ungar som glor og fnisar eller ser sjenert vekk. Eller prøver seg med ein ”give me my money” eller ”give me money” eller ganske enkelt ”money”. Nokre har skjønt at dette ikkje er særleg effektivt, så dei prøver seg med ymse variantar der money er bytta ut med bottle. Her, som i Norge, er det nemlig pant på flasker.

Den gangen eg har kjent meg mest på utstilling var då eg tilfeldigvis gjekk aleine nedover vegen rett etter ein fotballkamp var over. Då gjekk eg motsett veg som nokre hundre menn, som alle saman stirra medan dei gjekk forbi. Den søtaste episoden var då ein unge på maks halvanna år, som satt bakpå sykkelen til faren, såg svært morskt på meg mens han prøvde å seie azungu.

Azungu betyr ”kviting”. Eller, eigentleg betyr det kvitingar, altså fleirtal – eintalsvarianten er mzungu. I starten trudde eg dei ropte azungu fordi eg alltid gjekk saman med Thomas, og det då sjølvsagt var to av oss. Men dei heldt fram med fleirtalsvarianten også etter han og Cecilie flytta til det andre huset, og eg går aleine til jobb. Det viser seg at dette er ein meir høfleg måte å rope kviting på. På chichewa er det nemlig veldig viktig å vere høflig, og ein vanleg måte å uttrykke respekt på, er å bruke fleirtalsform. Slik som De eller Dykkar på norsk (i ”gamle dagar”).

Etter kvart har det blitt mindre azungu!, når folk no har begynt å kjenne meg att. Til gjengjeld er det fleire som helsar, både på engelsk og chichewa. No når eg ikkje lenger går saman med ein mann er det mange fleire unge menn som kjem bort og helsar, og kanskje til og med spør kva eg heiter. Men også søte, godt vaksne damer, på veg til jobb om morgonen smilar til meg når eg går forbi. Når eg då spør ”muli bwanji?” – korleis går det? – blir dei veldig glade, svarar høfleg og takkar. Kanskje dei ler litt av meg etterpå også, men det er tydeleg at dei set pris på slike hyggelege utvekslingar av frasar, og at eg har lært meg det på deira språk. Eg gler meg til å bli kjent med enno fleire, og ikkje minst lære meir chichewa!

Dette er den gamle flystripa eg kryssar diagonalt kvar morgon.
Rett fram, ca der trea er, ligg huset mitt.

Og dette er andre vegen, ned til venstre ligg sentrum.
Skal legge ut bilete av både byen og huset mitt etter kvart.

Vatn

Framleis ikkje vatn i huset, men plenty utomhus! (Sjølv om det ikkje er så lett å sjå på dette biletet.) Har kjøpt meg ny paraply, sidan eg gløymte den første heime i dag - no har eg to :) visstnok skal det kraftigaste regnet komme i slutten av månaden og i mars, så greitt å vere budd.

Bilete!

Testar ut Blogger-appen på mobilen - her er bilete av Joy, av kattungane og frå turen vi hadde på stranda på søndag :) hadde med sør-afrikansk sprudlevin kjøpt i Lilongwe, og skåla for at vi er på plass og i gang!