Azungu!

Å gå rundt i Nkhotakota er ikkje heilt som å gå rundt i Bergen eller Florø. Eller Oslo eller Barcelona, for den saks skuld. Spesielt dei første dagane minna det å gå frå huset til kontoret, om lag 15 minutt medium til rask gange, ikkje særleg mykje om å komme seg på jobb i Norge. Meir som å vere den nye attraksjonen i dyrehagen. Eller kanskje det er litt slik det er å vere kjendis? Skikkelig verdskjendis i ei lita norsk bygd, altså, ikkje som statsministeren i Oslo.

Reaksjonane til dei forbipasserande (eller dei som kjem springande til, som ungar i alderen 2-12) varierer veldig. Men den norske måten å forholde seg til framande om morgonen på, altså ikkje i det heile tatt, gjeld mest ikkje for nokon grupper. Dei fleste nøyer seg med å stirre. Openlyst og lenge. Nokre ser morske ut, nokre smiler eller til og med ler, dei fleste berre forvirra eller nysgjerrige. Så har du ein god del som helsar, stort sett med spørsmål om ”how are you?” eller liknande. Til dei er det veldig hyggelig å smile og svare jo, takk, berre bra, kva med deg?

Den siste gruppa kan det vere vanskeleg å vite om prøver å oppnå kontakt med deg, eller om dei berre ropar til andre eller seg sjølv? Nokre av dei prøver definitivt å få kontakt, men for andre kan det høyrast ut som eit alarmskrik – spesielt ungane. Azungu! ropar dei, så strøymer det til ungar som glor og fnisar eller ser sjenert vekk. Eller prøver seg med ein ”give me my money” eller ”give me money” eller ganske enkelt ”money”. Nokre har skjønt at dette ikkje er særleg effektivt, så dei prøver seg med ymse variantar der money er bytta ut med bottle. Her, som i Norge, er det nemlig pant på flasker.

Den gangen eg har kjent meg mest på utstilling var då eg tilfeldigvis gjekk aleine nedover vegen rett etter ein fotballkamp var over. Då gjekk eg motsett veg som nokre hundre menn, som alle saman stirra medan dei gjekk forbi. Den søtaste episoden var då ein unge på maks halvanna år, som satt bakpå sykkelen til faren, såg svært morskt på meg mens han prøvde å seie azungu.

Azungu betyr ”kviting”. Eller, eigentleg betyr det kvitingar, altså fleirtal – eintalsvarianten er mzungu. I starten trudde eg dei ropte azungu fordi eg alltid gjekk saman med Thomas, og det då sjølvsagt var to av oss. Men dei heldt fram med fleirtalsvarianten også etter han og Cecilie flytta til det andre huset, og eg går aleine til jobb. Det viser seg at dette er ein meir høfleg måte å rope kviting på. På chichewa er det nemlig veldig viktig å vere høflig, og ein vanleg måte å uttrykke respekt på, er å bruke fleirtalsform. Slik som De eller Dykkar på norsk (i ”gamle dagar”).

Etter kvart har det blitt mindre azungu!, når folk no har begynt å kjenne meg att. Til gjengjeld er det fleire som helsar, både på engelsk og chichewa. No når eg ikkje lenger går saman med ein mann er det mange fleire unge menn som kjem bort og helsar, og kanskje til og med spør kva eg heiter. Men også søte, godt vaksne damer, på veg til jobb om morgonen smilar til meg når eg går forbi. Når eg då spør ”muli bwanji?” – korleis går det? – blir dei veldig glade, svarar høfleg og takkar. Kanskje dei ler litt av meg etterpå også, men det er tydeleg at dei set pris på slike hyggelege utvekslingar av frasar, og at eg har lært meg det på deira språk. Eg gler meg til å bli kjent med enno fleire, og ikkje minst lære meir chichewa!

Dette er den gamle flystripa eg kryssar diagonalt kvar morgon.
Rett fram, ca der trea er, ligg huset mitt.

Og dette er andre vegen, ned til venstre ligg sentrum.
Skal legge ut bilete av både byen og huset mitt etter kvart.